Ở nơi từng bị né tránh vì nỗi sợ, kỳ thị, những chiếc áo blouse trắng đã chọn ở lại. (Video: Hữu Dánh)
Giữa vùng ngoại thành Hà Nội, có một bệnh viện mà cái tên từng khiến nhiều người e ngại - Bệnh viện 09 (Bệnh viện Chuyên khoa về HIV/AIDS của Thủ đô Hà Nội). Trong ký ức nhiều người, đó là tuyến điều trị cuối cùng, gắn với căn bệnh từng bị xem là “án tử”.
Bên trong hàng rào bệnh viện là một thế giới khác - nơi những từ mẫu khoác áo blouse trắng lặng lẽ cống hiến suốt gần hai thập kỷ qua. Họ chọn ở lại giữa vòng xoáy định kiến để chăm sóc, cứu chữa và bảo vệ những phận người yếu thế nhất.
Thạc sĩ Hoàng Thị Phượng (Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn), vẫn nhớ rõ lần chị bị từ chối bán cơm trưa chỉ vì lỡ nói nơi mình làm việc.
Đó không phải chuyện hiếm gặp. Có người từng thuê nhà, nhưng khi chủ biết họ làm ở Bệnh viện 09 thì khéo léo tìm cách hủy hợp đồng. Người về quê thăm nhà bị hàng xóm tránh mặt. Ngay cả trong giao tiếp hàng ngày, đôi khi chỉ một ánh mắt, một khoảng lặng cũng đủ khiến các bác sĩ, điều dưỡng ở đây cảm nhận rõ rệt bức tường vô hình của sự sợ hãi.
Giai đoạn 2005 - 2010 là những năm tháng gian nan nhất. Khi đó, thông tin về HIV còn ít, nhiều người vẫn nghĩ chỉ cần chạm vào là lây. Không ít nhân viên y tế bị gia đình can ngăn, khuyên nên “chuyển chỗ khác an toàn hơn”. Họ vẫn ở lại. “Lúc ấy, chúng tôi không nghĩ mình đang làm điều to tát, chỉ đơn giản là thấy người bệnh cần mình” - Chị Phượng kể.
Chính trong hoàn cảnh tưởng như khắc nghiệt đó, Bệnh viện 09 lại trở thành “trường học nhân văn” của những bài học không có trong giáo trình: về tình thương, sự kiên nhẫn và cách nhìn con người bằng đôi mắt cảm thông thay vì định kiến.
Thạc sĩ Phượng kể rằng chị chưa bao giờ quên đêm trực năm 2010 - khi một bệnh nhân trẻ, nhiễm trùng nặng, đang hấp hối. Người nhà đã toan rút ống oxy. “Lúc đó, điều dưỡng lao vào ngăn lại. Không ai nói gì, chỉ có tiếng thở khò khè và nước mắt. Khi xã hội và cả người thân quay lưng, nhân viên y tế là những người vẫn đứng bên giường bệnh cho đến giây phút cuối cùng” - Thạc sĩ Phượng kể.
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Hưng - Trưởng khoa Nội Tổng hợp - chia sẻ: “Có những ngày chúng tôi kiệt sức, nhưng chính người nhà bệnh nhân lại là người dạy chúng tôi mạnh mẽ”. Anh kể về người mẹ ngoài 80 tuổi, gầy gò nhưng kiên cường, ngày nào cũng bên đứa con trai nghiện ngập, có HIV. Tình mẹ ấy khiến đội ngũ nhân viên y tế nơi đây thấy như được tiếp thêm sức mạnh vì đó là thứ tình thương không phán xét, không điều kiện.
Một bệnh nhân khác, từng sống dưới gầm cầu, nghiện ma túy, nhưng lại là người thể hiện mình có lòng tự trọng. “Cô ấy luôn nhắc chúng tôi đừng thương hại ai, hãy hiểu họ trước khi phán xét” - Bác sĩ Hưng kể.
Có anh thanh niên bị tháo khớp háng, tinh thần suy sụp, chỉ muốn buông xuôi. Các điều dưỡng thay nhau chăm sóc từng bữa ăn, từng vết thương, khích lệ từng ngày. Dần dần, cậu tập đi trở lại, rồi viết thư cảm ơn cả khoa. “Cậu nói, nhờ chúng tôi mà cậu thấy mình còn có giá trị sống. Với chúng tôi, đó là phần thưởng lớn nhất”.
Những nhân viên y tế ở đây phải đối diện không chỉ với bệnh tật mà còn với những nỗi đau nhân sinh sâu thẳm: sự từ bỏ, sợ hãi, cô đơn. Họ trở thành “lá chắn nhân phẩm” giữa ranh giới mong manh của sự sống và cái chết.
Giữa những mất mát, chính y đức, tình yêu thương bệnh nhân và sự tử tế đã giúp họ ở lại. Ở lại để con người ra đi trong yên bình, để cái chết bớt lạnh lẽo, để sự sống vẫn còn nhiều ánh sáng.
Nếu như hơn 10 năm trước, virus HIV và căn bệnh AIDS còn là nỗi sợ bao trùm, thì hôm nay, nhờ thuốc ARV và điều trị dự phòng PrEP, người có HIV có thể sống khỏe mạnh và làm việc bình thường. “Trước đây, một kết quả dương tính là cú sốc. Giờ đây, nhiều người chủ động đi xét nghiệm, điều trị sớm và ổn định lâu dài” - Bác sĩ Hưng cho biết.
Bệnh viện 09 hiện điều trị cho hàng trăm bệnh nhân nội trú và ngoại trú, tất cả được cấp thuốc miễn phí, được tư vấn tâm lý và chăm sóc toàn diện. Tỷ lệ bệnh nhân có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện ngày càng cao, minh chứng cho hiệu quả điều trị và niềm tin của người bệnh.
“Kênh truyền thông hiệu quả nhất chính là từ những người bệnh đã điều trị thành công", bác sĩ Hưng nhấn mạnh. "Khi họ trở lại cuộc sống, họ là bằng chứng sống cho việc HIV/AIDS không còn là án tử”.
Nhưng hành trình ấy không dễ dàng. Nỗi sợ, dù đã mờ nhạt, vẫn lẩn khuất đâu đó trong từng ánh nhìn, trong những lời đồn đại vô căn cứ vì thiếu hiểu biết. Nhiều y bác sĩ vẫn bị hỏi: “Làm ở chỗ đó có sợ không?”. Họ chỉ mỉm cười. Bởi sau bao năm làm nghề, họ biết rằng điều đáng sợ không phải là virus, mà là sự thiếu hiểu biết và định kiến.
Những năm gần đây, không ít bệnh nhân quay lại thăm bệnh viện, mang theo bó hoa nhỏ, hộp bánh hay tấm thiệp viết vội: “Cảm ơn các bác sĩ đã cho tôi cơ hội sống lại”. Đó là khoảnh khắc khiến mọi nỗi vất vả tan biến.
Giữ nghề, giữ gìn sức khỏe con người, giữ lòng nhân ái - đó là lý do khiến họ - những nhân viên y tế Bệnh viện 09 vẫn chọn ở lại giữa vòng xoáy định kiến. Mỗi bàn tay chăm sóc, mỗi ánh nhìn sẻ chia, mỗi lời động viên đã góp phần chữa lành không chỉ thân thể mà cả những vết thương trong tâm hồn bệnh nhân, thậm chí - cả xã hội.
Và có lẽ, đó chính là điều mà Bệnh viện 09 đang ngày ngày thực hiện: Biến nơi từng bị xem là tận cùng của nỗi sợ thành nơi khởi đầu của niềm tin, nơi y đức và nhân ái cùng nhau thắp sáng sự sống.
