Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM mới đây đã có công văn đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM cân nhắc không mời các nghệ sĩ có sáng tác, hành vi, lời nói, biểu diễn trái với thuần phong mỹ tục, lệch chuẩn văn hóa, cổ xúy lối sống buông thả, tệ nạn xã hội... tham gia các chương trình, lễ hội, sự kiện của TPHCM. Động thái này nhận được sự ủng hộ của lãnh đạo Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử.
Chấn chỉnh
Lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ VHTT&DL làm việc về tình trạng nghệ sĩ biểu diễn phản cảm, lệch chuẩn. Ảnh: NGUYÊN KHÁNH
Quanh vụ nhiều nghệ sĩ Việt biểu diễn ca khúc phản cảm, thiếu thuần phong mỹ tục, hôm 24/10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM có công văn "Đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa". Công văn nêu rõ thời gian gần đây xuất hiện nhiều biểu hiện đáng lo ngại trong đời sống âm nhạc, đặc biệt trong giới ca sĩ, rapper trẻ. Nhiều ca khúc phát hành, biểu diễn và lan tỏa trên mạng xã hội sử dụng ngôn ngữ phản cảm, dung tục, thiếu chuẩn mực, làm sai lệch giá trị thẩm mỹ, đi ngược lại thuần phong mỹ tục.
Một số tác phẩm bị chỉ rõ có ca từ cẩu thả, phô trương lối sống buông thả, thậm chí thể hiện thái độ ngạo mạn, thiếu văn minh, thiếu đạo đức nghề nghiệp và không tôn trọng khán giả hay cổ xúy sử dụng chất cấm, lối sống buông thả, giang hồ, tệ nạn xã hội. Hàng loạt ca sĩ, rapper bị điểm tên như Jack (Trịnh Trần Phương Tuấn) với phần biểu diễn ngày 16/10 tại Hà Nội, GDucky với Miền mộng mị, CLME của Hoàng Tôn - Andree - Tinle), Andree với Kẹo, Bình Gold với Em iu…
“Những biểu hiện âm nhạc như trên làm ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, thẩm mỹ nghệ thuật, chuẩn mực ứng xử văn hóa, ảnh hưởng đến suy nghĩ, hành động lệch chuẩn, nhất là trong giới trẻ và cái nhìn của công chúng về hình ảnh nghệ sĩ”, công văn nêu.
Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM cân nhắc không mời các nghệ sĩ có sáng tác, hành vi, lời nói, biểu diễn trái với thuần phong mỹ tục, lệch chuẩn văn hóa, cổ xúy lối sống buông thả, tệ nạn xã hội... tham gia các chương trình, lễ hội, sự kiện của TPHCM.
Bray, GDucky, Jack có một số tác phẩm âm nhạc thiếu phù hợp
Bên lề cuộc làm việc sáng 27/10 tại Hà Nội, ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT) khẳng định, nội dung ca khúc do ca sĩ Jack trình diễn ngày 16/10 tại Hà Nội có dấu hiệu vi phạm. Bài hát có những ca từ mang nội dung phản cảm, ngôn ngữ không phù hợp. Thông tin giải trình của đơn vị tổ chức có sự chống chế. “Đơn vị tổ chức nói bài hát ngẫu hứng, không chuẩn bị trước, tuy nhiên cơ quan chuyên môn nhận thấy không hề ngẫu hứng vì nhóm phụ họa cho nghệ sĩ nhảy rất khớp nhạc. Trường hợp này cần xử lý nghiêm minh”, ông Lê Quang Tự Do nói.
Sẽ nhân rộng tinh thần xử lý của TPHCM
Lãnh đạo Cục PTTH&TTĐT ủng hộ và hoan nghênh tinh thần chỉ đạo của TPHCM trong chấn chỉnh các hoạt động biểu diễn âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa. Thời gian tới, cơ quan quản lý nhà nước sẽ nhân rộng tinh thần này trên phạm vi toàn quốc.
NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) nêu quan điểm, nghệ sĩ cần có ý thức tiền kiểm trước khi sáng tác, biểu diễn. Ngay khi sự việc của Jack gây phản ứng trái chiều, Cục NTBD đã đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cung cấp thông tin. Sở cũng nhanh chóng có văn bản trả lời, mời đơn vị tổ chức chương trình lên để làm việc và đang nghiên cứu mức xử phạt.
“Với ca từ phản cảm, cách ăn mặc không phù hợp, ngôn ngữ không đảm bảo yếu tố về thuần phong mỹ tục, chúng tôi kiên quyết yêu cầu các đơn vị phải xử lý thật nghiêm khắc. Người hoạt động nghệ thuật phải nâng cao nhận thức, ý thức chính trị, xã hội, không thể làm mọi thứ một cách hồn nhiên. Nghệ thuật phải đảm bảo được các yếu tố, chức năng của nghệ thuật và đem lại những giá trị chân, thiện, mỹ cho con người”, NSND Xuân Bắc nói.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, việc định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc không nhằm hạn chế tự do sáng tạo, mà đảm bảo sự sáng tạo đó được đặt trong khuôn khổ các giá trị văn hóa, đạo đức, pháp luật và thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Trong thời đại của mạng xã hội - nơi mọi sản phẩm âm nhạc có thể lan truyền với tốc độ chóng mặt, vượt ra ngoài phạm vi kiểm soát truyền thống - rất cần một văn bản mang tính định hướng, nhắc nhở và yêu cầu trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, nghệ sĩ và nhà sản xuất. Đó là cơ sở xây dựng môi trường văn hóa âm nhạc lành mạnh, tôn trọng công chúng, nhất là thanh thiếu niên.
“Khuyến nghị không mời nghệ sĩ có hành vi, sáng tác lệch chuẩn tham gia chương trình của TPHCM là thông điệp mang tính định hướng giá trị và trách nhiệm xã hội, không nên hiểu một cách cực đoan là cấm đoán hay loại trừ nghệ sĩ. Mục đích của quy định này là để bảo đảm chuẩn mực văn hóa trong các sự kiện công cộng do Nhà nước hoặc chính quyền địa phương tổ chức. Tuy nhiên, khi triển khai trong thực tế, cần thực hiện một cách thận trọng, công bằng và minh bạch”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nêu.
Về tầm nhìn dài hạn, chuyên gia đề xuất hai hướng xử lý song song. Thứ nhất, kiên quyết không dung túng cho các hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp, xúc phạm giá trị văn hóa, làm tổn thương công chúng. Mặt khác, cần có cơ chế để nghệ sĩ có cơ hội sửa sai, tái hòa nhập, tiếp tục cống hiến nếu họ thực sự cầu thị và trưởng thành hơn qua trải nghiệm. Bởi nghệ sĩ cũng là con người, và nghệ thuật chân chính luôn hướng con người đến cái đẹp, cái thiện.
Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (PC04) Công an TPHCM cũng cảnh báo nhiều bài hát có “ca từ đang cổ xúy tệ nạn”. Theo đại diện PC04, nhiều ca khúc thịnh hành chứa nội dung gián tiếp cổ vũ việc sử dụng chất cấm, bạo lực, lối sống lệch chuẩn. Qua rà soát, nhận thấy nhiều ca khúc sử dụng ngôn từ ẩn dụ, tiếng lóng hoặc hình ảnh gợi liên tưởng đến việc sử dụng chất kích thích, chất gây nghiện. Dù có thể xuất phát từ dụng ý nghệ thuật hoặc phong cách biểu đạt riêng của tác giả, song việc đưa những yếu tố này vào ca từ dễ tạo ra sự hiểu sai, thậm chí vô tình cổ xúy cho hành vi lệch chuẩn, nhất là đối với giới trẻ.
Phía PC04 đề cập một số câu hát như: “Châm cho anh một điếu sà cân, để anh quên đi nỗi nhớ em” (Miền mộng mị của GDucky), “Chờ anh một chút để anh đi anh lấy, pha vào chai nước chút MDMA” (CLME của Hoàng Tôn, Andree, Tinle).
