Trong dân gian, quan niệm nuốt mật cá sống để "trị nhức mỏi, tăng cường sức khỏe" khá phổ biến, đặc biệt với cá trắm, cá chép. Vì tin tưởng vào lời truyền miệng, không ít người đã nuốt trực tiếp mật cá, tin rằng có tác dụng như một dạng “thuốc tiên”. Nhưng theo các bác sĩ, đây là thói quen sai lầm, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc nặng nề, thậm chí tử vong.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, ngộ độc mật cá thường gặp tại các quốc gia châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ và Việt Nam, nơi quan niệm về “tác dụng chữa bệnh” của mật cá vẫn còn tồn tại.
Độc tố chính trong mật cá là cyprinol – chất có trong mật, gan và tụy của nhiều loài cá nước ngọt, nhưng hoàn toàn không tồn tại trong thịt cá. Vì vậy, việc ăn thịt cá thông thường không gây nguy hiểm, song nuốt mật cá sống lại có thể dẫn tới ngộ độc. Với những loài cá kích thước lớn, lượng độc tố trong mật càng mạnh.
Cá trắm (ảnh minh họa).
Cyprinol có đặc tính bền vững với nhiệt, không bị phá hủy khi nấu chín. Điều này đồng nghĩa dù mật cá đã được nấu, độc tính vẫn còn nguyên.
Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện nhanh chóng, chỉ vài phút sau khi nuốt, nhưng cũng có trường hợp chậm hơn vài giờ. Người bệnh thường khởi phát với các biểu hiện: đau bụng dữ dội, buồn nôn, tiêu chảy liên tục. Tiếp đó, độc tố tấn công trực tiếp vào gan và thận, gây suy gan, hoại tử ống thận, suy thận cấp. Những trường hợp nặng có thể kèm theo phù não, phù phổi, viêm tế bào gan cấp – những biến chứng nguy kịch nếu không được cấp cứu kịp thời. Thực tế, nhiều bệnh viện tuyến trung ương từng tiếp nhận không ít ca bệnh trong tình trạng hôn mê, suy đa tạng chỉ vì nuốt mật cá.
Bác sĩ Nguyên cho biết người bị ngộ độc mật cá nếu không được điều trị kịp thời có thể tử vong. Trường hợp nặng phải tiến hành lọc máu để loại bỏ độc tố.
Đáng lưu ý, cho đến nay, không có nghiên cứu y học nào chứng minh mật cá có tác dụng chữa bệnh như quan niệm dân gian. Tác dụng “sáng mắt, trị xương khớp, cải thiện sinh lý” hoàn toàn là lời đồn không có cơ sở khoa học. Trong khi đó, độc tính của cyprinol đã được ghi nhận rõ ràng, chỉ cần một túi mật nhỏ của cá trắm hay cá chép lớn cũng đủ gây ngộ độc nặng.
Các bác sĩ khuyến cáo nếu lỡ nuốt mật cá và xuất hiện triệu chứng bất thường như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế. Việc tự xử lý tại nhà hoặc chần chừ đi khám sẽ làm tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Để điều trị các bệnh lý xương khớp, suy giảm sinh lực hay thị lực, y học hiện đại hiện có nhiều phương pháp an toàn và hiệu quả hơn. Người dân không nên tin vào những cách chữa bệnh bằng việc sử dụng trực tiếp các cơ quan nội tạng động vật – thói quen tiềm ẩn rủi ro lớn cho sức khỏe.
Mật cá chỉ là sản phẩm phụ trong chế biến thực phẩm, hoàn toàn không phải thuốc chữa bệnh. Sự thiếu hiểu biết và niềm tin mù quáng có thể biến hành động tưởng chừng nhỏ bé thành thảm họa cho tính mạng con người.
