Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm toàn cầu ghi nhận hơn 1,2 triệu ca mắc bệnh do não mô cầu, trong đó khoảng 135.000 trường hợp tử vong. Tại Việt Nam, trong 9 tháng đầu năm 2025, đã có 82 ca viêm màng não do não mô cầu được ghi nhận, tăng gấp 6 lần so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy nguy cơ bệnh đang gia tăng trong cộng đồng.
Riêng tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM), năm nay đã tiếp nhận 3 ca mắc bệnh, chủ yếu là nhiễm trùng huyết và viêm màng não. Một trong số đó để lại di chứng nặng nề, buộc phải đoạn chi.
Theo Bác sĩ Nguyễn Đình Qui, Trưởng khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi đồng 2, bệnh do não mô cầu chủ yếu lây qua giọt bắn từ người nhiễm, đặc biệt nguy hiểm khi tiếp xúc gần hoặc sống cùng bệnh nhân.
Đáng lo ngại, 10-20% dân số là người lành mang trùng, có thể phát tán vi khuẩn ra cộng đồng. Trong các đợt dịch, tỷ lệ này có thể tăng lên đến 50%, khiến việc kiểm soát nguồn lây trở nên vô cùng khó khăn.
Cấp cứu kịp thời cho bệnh nhi viêm màng não do não mô cầu. (Ảnh: BVCC)
“Nhóm trẻ dưới 5 tuổi và thanh thiếu niên là đối tượng dễ mắc bệnh. Mặc dù điều trị kịp thời có thể cứu sống, nhưng người bệnh vẫn có thể để lại các biến chứng nặng nề về sức khỏe và tâm lý. Hầu hết những bệnh nhân sau khi được cứu sống đều cần được điều trị thêm về tâm lý để có thể hoà nhập lại với cuộc sống và cộng đồng”, Bác sĩ Qui nói.
TS.BS Nguyễn An Nghĩa, Phó khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM), cho biết vi khuẩn não mô cầu có thể gây bệnh theo nhiều cơ chế, phổ biến nhất là viêm màng não, chiếm hơn 50% số ca, hoặc nhiễm trùng huyết tối cấp, thậm chí có trường hợp kết hợp cả hai.
Ngoài ra, một số thể bệnh ít gặp hơn có thể bao gồm viêm phổi, viêm kết mạc, viêm tai giữa, viêm thanh môn, viêm khớp, viêm niệu đạo và viêm màng ngoài tim.
Các chuyên gia cảnh báo, bệnh do vi khuẩn não mô cầu là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm nhất, có thể khiến người hoàn toàn khỏe mạnh tử vong chỉ trong vòng 24 giờ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Diễn tiến bệnh rất nhanh và khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Từ những triệu chứng giống như cảm cúm, nổi ban xuất huyết, đau đầu, buồn nôn…người bệnh nhanh chóng rơi vào lú lẫn, co giật, hôn mê, thậm chí là tử vong.
Ngay cả khi được chẩn đoán sớm và chăm sóc tích cực, có từ 10-20% người bệnh vẫn tử vong và lên đến 50% nếu không được điều trị. Đặc biệt với thể nhiễm khuẩn huyết, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 40%.
“Các nhóm huyết thanh não mô cầu thay đổi theo thời gian, khó dự báo trước, cũng chưa có dữ liệu đầy đủ về gánh nặng bệnh tật và dịch tễ các nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu ở Việt Nam. Đáng chú ý, những năm gần đây Việt Nam đã ghi nhận sự xuất hiện của nhóm huyết thanh não mô cầu W, chủng đang có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia, cho thấy bệnh vẫn còn diễn tiến phức tạp, khó lường và cần được giám sát chặt chẽ”, TS.BS. Nguyễn An Nghĩa nhấn mạnh.
Để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và tử vong, các chuyên gia nhấn mạnh phòng ngừa chủ động phải được xem là chiến lược then chốt, bởi khi bệnh khởi phát, “thời gian vàng” để cứu chữa là vô cùng ngắn.
Bác sĩ khuyến cáo, khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh não mô cầu như sốt cao, đau đầu, cứng cổ, buồn nôn, nôn ói hoặc phát ban xuất huyết dưới da, người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Bên cạnh đó, cần duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng – họng bằng dung dịch sát khuẩn, giữ không gian sinh hoạt thông thoáng, hạn chế tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh hoặc có triệu chứng nhiễm khuẩn hô hấp.
Ngoài ra, nên tránh tiếp xúc gần với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm và phòng ngừa dịch.
