Sound Healing - Âm thanh liệu pháp xu hướng mới mang lại đời sống cân bằng

Theo thống kê, tại Việt Nam, tỷ lệ mắc 10 rối loạn tâm thần thường gặp là 14,9% dân số, nghĩa là có gần 15 triệu người Việt trưởng thành đang phải đối mặt với rối loạn lo âu, trầm cảm và các vấn đề về tâm thần.

Ở trẻ em, các vấn đề sức khỏe tâm thần vào khoảng 12%, tương đương hơn 3 triệu trẻ em có nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Ai cũng có thể mắc rối loạn tâm thần, ít nhất là ở một giai đoạn, thời điểm nào đó của cuộc đời.

Đây không chỉ là những con số thống kê, mà là tiếng chuông cảnh báo về sức khỏe tâm thần. Đặc biệt là sau đại dịch COVID-19. Theo một báo cáo khoa học do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố 2022, trong năm đầu tiên của đại dịch COVID-19, tỷ lệ mắc chứng lo âu và trầm cảm trên toàn cầu đã tăng vọt 25%.

Áp lực công việc, mối quan hệ xã hội, ô nhiễm tiếng ồn, thiếu vận động, lạm dụng công nghệ… tất cả tạo nên một vòng xoáy mệt mỏi cả thể chất lẫn tinh thần. Nhiều người tìm đến thuốc an thần, thiền định, yoga hay các liệu pháp tâm lý, nhưng không phải ai cũng đủ kiên nhẫn và hiểu biết để duy trì. Giữa lúc đó, một phương pháp cổ truyền, tự nhiên, nhẹ nhàng mà sâu sắc đang dần trở thành xu thế. Đó là Sound Healing, hay Âm thanh liệu pháp. Nó được xem như chiếc "chìa khóa rung động" giúp con người tái lập cân bằng từ bên trong.

Liệu pháp thanh âm cổ xưa

Âm thanh từ lâu đã được xem là yếu tố nền tảng của sự sống. Trong triết học phương Đông, vạn vật sinh ra từ rung động "nhất âm nhất dương chi vị đạo" – nghĩa là mọi sự vận hành của vũ trụ và sự sống đều là sự tương tác, chuyển hóa giữa âm và dương. Trong Đông y, được hiểu là: sự cân bằng giữa âm và dương trong cơ thể chính là sức khỏe. Mỗi tế bào trong cơ thể con người đều dao động ở một tần số nhất định, và khi trạng thái cân bằng này bị phá vỡ bởi căng thẳng, bệnh tật hay cảm xúc tiêu cực, cơ thể sẽ phát tín hiệu đau đớn, rối loạn.

Âm thanh liệu pháp không phải là xu hướng mới nổi, mà là phương pháp đã được ứng dụng suốt hàng nghìn năm trong nhiều nền văn minh cổ đại. Người Ai Cập cổ dùng âm thanh trong nghi lễ chữa bệnh; các nhà sư Tây Tạng sử dụng chuông xoay để thiền định và khai mở năng lượng; người Ấn Độ niệm mantra để thanh lọc tâm trí và kết nối với vũ trụ...

Ngày nay, khi khoa học tiến bộ, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng âm thanh có thể tác động đến sóng não, hệ thần kinh, nhịp tim, huyết áp và thậm chí là cấu trúc tế bào. Khi con người tiếp xúc với tần số âm thanh phù hợp, não bộ sẽ chuyển sang trạng thái sóng Alpha, Delta hoặc Theta giúp cơ thể thư giãn sâu, sáng tạo và tự phục hồi.

PGS.TS Nguyễn Đức Minh – Giám đốc Bệnh viện Y học Cổ truyền Hà Đông cho biết, trong Đông y, âm thanh cũng là thuốc.

PGS.TS Nguyễn Đức Minh – Giám đốc Bệnh viện Y học Cổ truyền Hà Đông cho biết: "Từ góc nhìn y học cổ truyền, âm thanh có khả năng khai thông kinh lạc, điều hòa khí huyết và tác động đến ngũ tạng. Còn theo cơ chế sinh học hiện đại, các dao động âm thanh kích thích hệ thần kinh phó giao cảm, giúp giảm tiết cortisol, hormone gây căng thẳng, đồng thời kích hoạt endorphin và serotonin, những hormone tạo cảm giác hạnh phúc."

Theo ông, đây chính là điểm gặp gỡ giữa Đông và Tây y trong hành trình chữa lành khi âm thanh trở thành phương thuốc tự nhiên giúp con người tự tái tạo năng lượng sống.

Chuông xoay Himalaya, âm thanh của sự cân bằng

Trong các công cụ được sử dụng trong Âm thanh liệu pháp, chuông xoay Himalaya (Singing Bowls) đang trở nên phổ biến và được xem là biểu tượng tinh túy. Bởi nó được chế tác thủ công và từ các nguyên liệu tinh khiết. Mỗi chiếc chuông tạo ra dải âm thanh và rung động riêng biệt, tác động lên cơ thể thông qua cộng hưởng tế bào.

Khi người thực hành gõ hoặc xoay chuông, những sóng âm lan tỏa ra không gian, thấm vào da, cơ, xương, rồi truyền đến hệ thần kinh trung ương. Cảm giác mà người nghe nhận được là một trạng thái tĩnh lặng, nhẹ bẫng, như được "đặt lại" toàn bộ nhịp sinh học. Các nghiên cứu quốc tế cho thấy, sau khoảng 20 đến 30 phút trải nghiệm âm thanh liệu pháp bằng chuông xoay, nhịp tim và huyết áp người trải nghiệm đều giảm, sóng não chuyển sang tần số thư giãn, và lượng hormone căng thẳng giảm rõ rệt.

Nhà báo, nhạc sĩ Nguyễn Tiến Mạnh – Đài Tiếng nói Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội, người có hơn 30 năm gắn bó với âm nhạc hàn lâm, là một trong những người tiên phong nghiên cứu về Sound Healing tại Việt Nam. Ông cho biết: "Chuông xoay không chỉ là công cụ trị liệu, mà còn là một nhạc cụ thực thụ. Mỗi nốt chuông là một tần số sống. Khi âm thanh ngân lên, nó cộng hưởng với từng tế bào trong cơ thể, giúp giải phóng năng lượng tắc nghẽn và tái lập trạng thái cân bằng. Đó là quá trình tự lành thương tự nhiên và bền vững nhất."

"Khi âm thanh ngân lên, nó cộng hưởng với từng tế bào trong cơ thể, giúp giải phóng năng lượng tắc nghẽn và tái lập trạng thái cân bằng" - Nhà báo, nhạc sĩ Nguyễn Tiến Mạnh.

Ông cũng lý giải, điểm đặc biệt của Âm thanh liệu pháp là ở chỗ người nghe không cần phải "hiểu âm nhạc", họ chỉ cần lắng nghe bằng cơ thể. Khi tần số của chuông, của giọng hát hay các nhạc cụ hòa quyện, con người sẽ dần rơi vào trạng thái "thư giãn sâu", nơi tâm trí tĩnh lại và thân thể bắt đầu hồi phục.

Từ trải nghiệm đó, nhạc sĩ Nguyễn Tiến Mạnh sáng tác nhiều bản nhạc dành riêng cho chuông xoay. Ông tin rằng, với bề dày văn hóa Á Đông và tinh thần hướng nội, Việt Nam có thể trở thành một trong những trung tâm phát triển nghệ thuật Sound Healing bằng âm thanh của khu vực.

Âm thanh liệu pháp khi khoa học gặp nghệ thuật

Sự phát triển của Âm thanh liệu pháp không chỉ diễn ra trong giới chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần, mà đang lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống nghệ thuật. Các chương trình hòa nhạc mang hơi thở Sound Healing, như Journey to Silence hay Sound Healing Concert 2025, đang thu hút đông đảo công chúng từ những người yêu nhạc đến những ai tìm kiếm sự an yên trong tâm hồn.

Nhạc sĩ Nguyễn Tiến Mạnh chia sẻ, Sound Healing không chỉ mang ý nghĩa nghệ thuật, mà đó còn là một cách tiếp cận mang tính khoa học, nơi con người trở thành trung tâm của quá trình chữa lành. Không phải thầy thuốc, không phải dụng cụ, mà chính năng lượng và sự lắng nghe từ bên trong cơ thể giúp con người phục hồi.

Sound Healing – Âm thanh liệu pháp đang trở thành xu hướng nghệ thuật được nhiều khán giả tìm đến như một cách thư giãn, cân bằng và chữa lành. Hình ảnh tại Sound Healing Concert 2025.

PGS.TS Nguyễn Đức Minh cũng khẳng định: "Xu hướng y học hiện đại, dù là Đông y hay Tây y, đều đang hướng đến mục tiêu chung: giúp người bệnh chủ động hơn trong quá trình chăm sóc sức khỏe. Âm thanh liệu pháp là một minh chứng tiêu biểu cho xu hướng này, nó không dùng thuốc, không xâm lấn, nhưng có thể giúp con người lấy lại trạng thái cân bằng thân – tâm – trí."

Âm thanh liệu pháp đang mở ra một hướng đi mới trong chăm sóc sức khỏe toàn diện, nơi âm nhạc, rung động và năng lượng trở thành công cụ hỗ trợ y học tinh tế nhất. Các bệnh viện quốc tế bắt đầu ứng dụng âm thanh vào phục hồi chức năng, các trung tâm trị liệu tích hợp Sound Healing vào chương trình thiền, yoga, còn giới nghệ sĩ thì xem đây là nguồn cảm hứng để sáng tạo những không gian âm nhạc mang tính thiền định và nhân văn sâu sắc.

Ở Việt Nam, cộng đồng thực hành Sound Healing đang phát triển mạnh, từ các lớp học, workshop đến các buổi concert quy mô lớn. Sự quan tâm của công chúng cho thấy nhu cầu thực sự: con người đang tìm lại chính mình qua âm thanh.

Trong một thế giới mà tiếng ồn dường như bao phủ mọi ngóc ngách, Sound Healing xuất hiện như một dòng chảy ngược nhẹ nhàng nhưng mạnh mẽ, hiện đại mà vẫn cổ xưa. Ở đó, âm thanh không chỉ để nghe, mà để cảm, để ta tự lành thương. Khi thân thể, tâm trí và năng lượng được đồng điệu cùng tần số của vũ trụ, con người không chỉ khỏe mạnh hơn, mà còn tìm lại được điều quý giá nhất, đó là sự cân bằng.

Đức Thuận