Một trong những sai lầm hay gặp là tập luyện thể dục thể thao quá sức. Trong quá trình tiếp đón bệnh nhân, BSCKI. Đào Việt Hưng, Chuyên khoa Nội – Bệnh viện Đa khoa Medlatec, đã gặp không ít trường hợp tập luyện quá sức phải nhập viện cấp cứu. Gần đây nhất là anh Đ.D.L (25 tuổi, Hà Nội), nhập viện trong tình trạng đau dữ dội ở hai bên đùi, kèm nước tiểu sẫm màu - dấu hiệu điển hình của tổn thương cơ nặng.
Theo lời kể, trước khi vào viện hai ngày, anh L có tập gym với cường độ cao, kéo dài tới 2 giờ mỗi buổi. Sau khi tập, anh cảm thấy đau cơ đùi hai bên, bên phải đau nhiều hơn bên trái, kèm theo nước tiểu chuyển màu nâu sẫm. Tuy nhiên, anh L Nghĩ chỉ là đau cơ thông thường sau khi vận động nên không đi khám ngay, nhưng tình trạng đau ngày càng tăng khiến việc đi lại khó khăn. Lúc này, anh mới đến bệnh viện khám.
Kết quả xét nghiệm cho thấy men cơ tăng đột biến tới 111.825 U/L, trong khi ngưỡng bình thường chỉ từ 38–174 U/L. Siêu âm cơ cho thấy hình ảnh tổn thương cấp vùng cơ tứ đầu đùi hai bên. Với các dấu hiệu này, bệnh nhân được chẩn đoán tiêu cơ vân cấp - một tình trạng tổn thương nghiêm trọng do phá hủy tế bào cơ.
Anh L được chỉ định điều trị nội trú bằng truyền dịch, theo dõi sát chức năng thận và điện giải do suy thận cấp. Sau 7 ngày điều trị tích cực, sức khỏe bệnh nhân ổn định và được xuất viện.
Ảnh minh họa
Tiêu cơ vân - biến chứng nặng do tập luyện quá sức
Theo bác sĩ Đào Việt Hưng, tiêu cơ vân là tình trạng các tế bào cơ vân bị phá hủy, giải phóng vào máu các chất như creatin kinase, myoglobin và phospho. Khi nồng độ myoglobin tăng cao, thận phải làm việc quá tải để lọc, dẫn đến nguy cơ suy thận cấp, thậm chí tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Tiêu cơ vân cấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như:
- Vận động quá sức hoặc chấn thương: như tập gym cường độ cao, chạy marathon, hoặc dập nát cơ do tai nạn, điện giật.
- Nguyên nhân khác: sốt cao, co giật kéo dài, hạ thân nhiệt, nhiễm trùng, bệnh lý chuyển hóa, thiếu máu cục bộ ở cơ do bó bột hoặc chèn ép mạch máu.
Ba dấu hiệu kinh điển của tiêu cơ vân là đau cơ, yếu cơ và nước tiểu sẫm màu (màu trà). Tuy nhiên, theo bác sĩ Hưng, chỉ khoảng 10% bệnh nhân có đủ cả ba triệu chứng này. Phần lớn chỉ biểu hiện mơ hồ như đau cơ nhẹ, mệt mỏi, buồn nôn, sốt nhẹ hoặc tiểu ít. Chính vì vậy, nhiều người thường chủ quan cho rằng chỉ là “đau nhức sau khi tập”.
Bác sĩ Hưng cảnh báo, tiêu cơ vân nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời có thể gây rối loạn điện giải nặng, dẫn đến co giật, loạn nhịp tim, tụt huyết áp, sốc giảm thể tích, thậm chí suy thận cấp hoặc tổn thương đa cơ quan. Bệnh nhân có thể phải lọc máu cấp cứu để duy trì chức năng thận.
May mắn là trong trường hợp của anh L, bệnh được phát hiện sớm và điều trị đúng hướng nên hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, bác sĩ Hưng khuyến cáo người tập luyện thể thao – đặc biệt là tập gym hoặc các bộ môn sức bền – cần:
- Tăng dần cường độ tập, không tập quá lâu hoặc quá nặng so với thể lực;
- Bổ sung đủ nước, đặc biệt khi tập trong môi trường nóng;
- Dừng tập ngay nếu thấy đau cơ dữ dội, mệt bất thường, hoặc nước tiểu chuyển màu nâu đỏ.
