Tại toạ đàm công bố báo cáo "Điểm lại" vừa tổ chức ở TP. Hà Nội, các chuyên gia từ WB Việt Nam cho biết tỷ lệ giải ngân đầu tư công thấp dẫn đến ngân sách bội thu năm 2024.
Theo đó, năm 2024, tổng thu ngân sách tăng nhờ nguồn thu từ sử dụng đất, còn nguồn thu từ thuế vẫn ổn định.
Về tổng thể, tổng thu ngân sách năm 2024 đạt 17,7% GDP, tăng 17,2% so với năm 2023. Số thu từ thuế không đổi (12,4%) so với năm 2023, trong đó số thu từ thuế giá trị gia tăng được giữ ổn định ở mức 4,1% GDP trong năm 2023 do Chính phủ tiếp tục giảm thuế suất thuế giá trị gia tăng xuống 8% từ năm 2022 đến 30/6/2025. Tổng thu tăng lên là nhờ số thu từ sử dụng đất tăng lên, trong đó số thu ngoài thuế đạt 5,3% GDP ( tăng 0,5% so với năm 2023).
Sau khi giải ngân gói kích cầu tài khóa lớn năm 2023, tỷ lệ giải ngân đầu tư công năm 2024 không đạt chỉ tiêu dự toán kết hợp với tiết kiệm chi thường xuyên dẫn đến cân đối ngân sách bội thu ở mức 1,8% GDP.
Chuyên gia cho rằng giải ngân đầu tư công thấp chủ yếu do chậm trễ trong giải phóng mặt bằng và hỗ trợ đền bù trong các dự án lớn về đường quốc lộ, do thiếu hụt vật liệu san lấp (đá và cát), và do giá cả vật liệu thô biến động. Ngoài ra, những rào cản về quy định và thủ tục phê duyệt kéo dài tiếp tục làm chậm tiến độ triển khai các dự án đầu tư công.
Năm 2024, chi thường xuyên đạt 11,3% GDP, so với 12,4% trong năm 2023, tương đương 94,5% dự toán ngân sách. Giải ngân đầu tư công trong năm 2024 ước đạt 4,6% GDP (so 7,1% trong năm 2023), tương đương 77,5% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao vào cuối tháng 12/2024, thấp hơn so với tỷ lệ giải ngân 81,9% cùng kỳ năm 2023.
Tiết kiệm chi thường xuyên trong năm theo dự toán được dành để đảm bảo cho chương trình cải cách lương công chức, bao gồm đợt tăng lương đáng kể từ ngày 1/7/2024 (lương cơ bản và lương hưu tăng bình quân lần lượt 30% và 15%).
Thu ngân sách tăng nhờ nguồn thu từ đất cao hơn.
Năm 2024, tổng khối lượng phát hành Trái phiếu chính phủ đạt 330,4 ngàn tỷ VND (13,2 tỷ USD), tương đương 82,6% kế hoạch năm, cao hơn so với 298,5 ngàn tỷ VND trong kế hoạch năm 2023.
Về cân đối thu, chi ngân sách giai đoạn 2025-2026, WB Việt Nam dự báo ngân sách dự kiến sẽ ghi nhận bội chi trong các năm 2025-2026 do tăng chi tiêu theo dự toán.
Bội chi ngân sách dự kiến lên đến 1,4% GDP trong năm 2025 và sau đó giảm còn 1% trong năm 2026 khi Chính phủ có kế hoạch tiếp tục giảm dư nợ trong điều kiện tăng trưởng vẫn cao hơn lãi suất. Chi ngân sách trong năm 2025 dự kiến sẽ tăng thêm 20% so với năm 2024 do kế hoạch đầu tư cho một số dự án hạ tầng của quốc gia cũng như tăng lương trong khu vực nhà nước và chi trả nghỉ việc trong quá trình tái cơ cấu bộ máy nhà nước.
Giải ngân vốn đầu tư công không đạt chỉ tiêu dự toán dẫn đến cân đối tài khóa năm 2024 dương.
Các chuyên gia cho rằng thu ngân sách trong nước được cải thiện dự kiến sẽ hạ thấp bội chi ngân sách trong năm 2025 và hỗ trợ cho quá trình củng cố cân đối tài khóa, dự kiến bắt đầu từ năm 2026. Các biện pháp dự kiến về thu ngân sách bao gồm mở rộng cơ sở thu từ thuế, giảm thất thoát các nguồn thu từ thuế - cụ thể trong lĩnh vực thương mại điện tử - và đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý ngân sách.
