Có những lúc, ta xem một bộ phim chỉ để giải trí, nhưng rồi bất chợt có một phân cảnh khiến mình dừng lại, suy ngẫm. Với tôi, đó là tình bạn giữa Maeve và Aimee trong phim Sex Education. Hai cô bé, mỗi người một hoàn cảnh, một cá tính, nhưng luôn dành cho nhau sự chân thành hiếm có.
Điều khiến tôi nhớ mãi là cảnh Maeve phát hiện Aimee lén đóng tiền học giúp mình. Aimee làm vì thương bạn, vì biết cuộc sống của Maeve quá chật vật. Nhưng lòng tự trọng khiến Maeve bật lên thành cãi vã. Tiền bạc vốn đã nhạy cảm, nhưng cách thể hiện tình thương lại càng đòi hỏi sự tinh tế. Khi giúp người khác, dù là bạn thân nhất, chỉ cần một câu nói vụng về thôi là có thể chạm vào nỗi tự ti của họ.
Hôm sau, chẳng hiểu tình cờ hay duyên số, tôi lại nghe con gái kể chuyện xích mích với bạn thân. Mà câu chuyện giống hệt Maeve - Aimee đến mức tôi giật mình.
Con tôi chơi thân với một cô bé trong lớp, nhà hơi khó khăn. Hôm liên hoan lớp, cả nhóm đi ăn, con trả tiền giúp bạn trước. Bạn nói sẽ trả lại vào hôm sau, nhưng con lại nghĩ: “Thôi, mình mời bạn luôn cho vui”. Vấn đề không nằm ở hành động, mà nằm ở câu con nói. Con bảo thẳng:
“Tao bo cho mày!”.
Maeve
Một câu nói tưởng như đùa vui, nhưng lại vô tình trở thành nhát dao chạm đúng vào lòng tự trọng của người đang cố gắng sống tử tế và độc lập. Hôm sau, cô bé tự ái, trả lại tiền ngay và nói lại:
“Tao nghèo nhưng tao không cần người khác bố thí”.
Thế là hai đứa giận nhau. Không nhìn mặt. Không nói chuyện.
Buổi tối con kể chuyện, giọng đầy ấm ức, vì con chỉ muốn tốt. Nhưng càng nghe, tôi càng thấy bóng mình trong Aimee, và bóng cô bé kia trong Maeve.
Tôi ngồi xuống, nhẹ nhàng kể lại phân cảnh trong bộ phim mà mình vừa xem. Tôi bảo con:
“Con thương bạn là đúng. Nhưng ai cũng có sĩ diện, nhất là những đứa trẻ lớn lên trong thiếu thốn. Có khi người ta cần nhất không phải là tiền, mà là cảm giác mình được tôn trọng. Chỉ một câu nói vô tâm thôi cũng có thể khiến lòng tự trọng bị tổn thương”.
Con im lặng. Một lúc sau, con thở dài: “Con hiểu rồi. Con nói câu đó là sai thiệt”.
Tôi nói tiếp: “Trong phim, Aimee giúp Maeve bằng tất cả yêu thương, nhưng không nói ra vì sợ bạn tổn thương. Còn con, con thương bạn nhưng diễn đạt chưa khéo. Không sao hết, quan trọng là con hiểu để rút kinh nghiệm. Lòng tốt đi với sự tinh tế mới là lòng tốt trọn vẹn”.
Cuối cùng, con bảo sẽ chủ động xin lỗi bạn. Tôi thấy lòng nhẹ đi.
Làm mẹ, có khi chỉ mong con hiểu rằng cách ta thể hiện tình thương cũng cần trưởng thành theo chính tình thương ấy. Và đôi khi một bộ phim tình cờ buổi tối lại giúp ta nói với con một bài học mà bình thường khó mở lời.
