Trong vòng hai năm qua, thuốc lá điện tử lan nhanh trong giới trẻ Việt Nam với tốc độ đáng báo động. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ học sinh 13-15 tuổi sử dụng sản phẩm này tăng từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Nhóm tuổi 15-24 ghi nhận mức cao nhất, 7,3%, trong khi người trưởng thành từ 25-44 tuổi là 3,2% và nhóm 45-64 tuổi vẫn có 1,4%.
Hệ thống gần 700 cơ sở y tế trên cả nước ghi nhận năm 2023 có 1.224 ca nhập viện liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Phần lớn trong số này là người sử dụng lâu dài, mắc các tổn thương tim mạch, hô hấp và thần kinh.
Thuốc lá điện tử có hình thù bắt mắt. (Ảnh: Như Loan)
Một nghiên cứu do trường Đại học Y tế công cộng phối hợp Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá và tổ chức Vital Strategies thực hiện cho thấy, 96,2% học sinh biết đến thuốc lá điện tử, 14% từng thử và 7% hút trong 30 ngày gần nhất. Hương vị hấp dẫn như vani, kẹo ngọt, trái cây đang khiến sản phẩm này len lỏi sâu vào môi trường học đường.
Ông Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết thuốc lá điện tử chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh khiến người dùng phụ thuộc và khó cai. Ở trẻ em và thanh thiếu niên, nicotine làm chậm phát triển não bộ, suy giảm trí nhớ, khả năng học tập và tập trung. Phụ nữ mang thai hít phải có nguy cơ sinh non, thai chết lưu và tổn thương tim mạch.
Việc thiếu quy định kiểm soát nồng độ nicotine khiến nhiều người vô tình tăng liều, dẫn đến ngộ độc cấp tính. Ngoài nicotine, nhiều sản phẩm còn chứa chì, formaldehyde, THC – những chất có thể gây ung thư, dị tật và rối loạn di truyền. Các bác sĩ ghi nhận thêm nhiều ca đau dạ dày, nôn ói, tiêu chảy, bỏng và viêm niêm mạc miệng do thiết bị điện tử phát nổ hoặc sử dụng lâu dài.
Đáng lo hơn, khói thuốc thụ động từ thuốc lá điện tử cũng gây hại cho người xung quanh. Một số trường hợp bị phát hiện pha trộn ma túy trong dung dịch, dẫn đến nhiều vụ ngộ độc ở học sinh, sinh viên.
Theo WHO, thuốc lá gây ra hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, trong đó 1,3 triệu là người không hút nhưng hít khói thụ động. Riêng tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 100.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, gây thiệt hại kinh tế ước tính 108.000 tỷ đồng – gấp 5 lần nguồn thu thuế thuốc lá.
Tỷ lệ học sinh 13-15 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 3,5% lên 8% chỉ sau một năm. (Ảnh minh hoạ)
Trước thực trạng này, Quốc hội và Chính phủ thống nhất lộ trình tiến tới cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ Y tế báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 173/2024/QH15 về việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, tàng trữ và sử dụng các loại thuốc lá mới.
Thủ tướng ban hành Công văn 1098/TTg-QHĐP ngày 23/12/2024, giao Bộ Công Thương tổ chức triển khai việc cấm lưu hành, và Quyết định 150/QĐ-TTg ngày 16/1/2025 yêu cầu Bộ Y tế soạn thảo nghị định xử phạt vi phạm trong lĩnh vực này. Bộ Y tế hiện đã hoàn thiện dự thảo kế hoạch triển khai và trình Chính phủ xem xét.
Các chuyên gia cho rằng, kiểm soát và cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử không chỉ là vấn đề y tế công cộng, mà còn là cam kết bảo vệ tương lai thế hệ trẻ Việt Nam. Cùng với chính sách, việc giáo dục, truyền thông trong trường học và gia đình cần được đẩy mạnh để ngăn chặn làn sóng thuốc lá điện tử lan rộng.
Một xã hội không khói thuốc – đó không chỉ là mục tiêu của ngành y tế, mà còn là trách nhiệm chung của toàn cộng đồng, vì một thế hệ khỏe mạnh, văn minh và bền vững.
