Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, đảm nhận nhiều chức năng thiết yếu như chuyển hóa chất dinh dưỡng, giải độc và chống lại các nhiễm trùng. Tuy nhiên, nhiều thói quen xấu trong cuộc sống hàng ngày có thể làm suy yếu gan và tăng nguy cơ mắc các
Lười vận động làm tăng lượng mỡ trong gan (Ảnh minh họa).
Theo PGS.TS Elliot Tapper, Trường Y, Đại học Michigan (Mỹ), gan không thích sự lười biếng. Trong khi đó, "tập thể dục, đặc biệt là bài tập sức bền, rất có lợi cho gan" , vị chuyên gia cho hay.
Một nghiên cứu nhỏ đăng trên tạp chí Gut cho thấy những người trưởng thành ít vận động và được chẩn đoán mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, sau 8 tuần tập thể dục sức bền, đã giảm được 13% lượng mỡ trong gan. Nhóm người này cũng ghi nhận có sự cải thiện về chỉ số đường huyết - một dấu hiệu cho thấy có sự cải thiện sức khỏe gan.
Tiến sĩ James Hamilton, giám đốc Khoa Gan tại Johns Hopkins Medicine, cho biết: "Bất kỳ bài tập nào làm tăng nhịp tim đều có lợi cho gan. Chúng tôi khuyến nghị mọi người nên tập các bài tập tăng nhịp tim 5 lần mỗi tuần, mỗi lần khoảng 30 phút. Kể cả việc tập luyện này không giúp bạn giảm cân nhưng có thể giúp giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ và cải thiện tình trạng kháng insulin."
Thực tế, một phân tích nghiên cứu được công bố trên The American Journal of Gastroenterology cho thấy những người có 150 phút hoạt động thể chất cường độ vừa phải đến mạnh mỗi tuần, như đi bộ nhanh, giảm được mỡ trong gan nhiều hơn so với những người không đạt được mức vận động này.
2. Ăn quá nhiều đồ ngọt
Gan chuyển hóa đường dư thừa thành mỡ (Ảnh minh họa).
PGS Tapper chia sẻ: "Gan rất ‘sợ’ đồ ngọt, đặc biệt là những thực phẩm có lượng đường bổ sung cao như soda, nước ép trái cây đóng chai, các món ăn vặt chế biến sẵn" . Vị chuyên gia này giải thích, ăn quá nhiều đường sẽ gây căng thẳng cho gan, khiến gan chuyển hóa đường thành mỡ dư thừa tích tụ trong gan. Điều này có thể dẫn đến viêm và xơ hóa gan.
Một nghiên cứu được công bố trên European Journal of Nutrition vào năm 2019, cho thấy việc tiêu thụ nhiều đồ uống có đường làm tăng 40% nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ ở cả nam và nữ. Một nghiên cứu khác được đăng trên JAMA vào năm 2023 phát hiện, những phụ nữ chỉ cần uống ít nhất 1 lon đồ uống có đường mỗi ngày có nguy cơ phát triển ung thư gan và tử vong do bệnh gan mạn tính cao hơn so với những người chỉ uống không quá 3 lon loại đồ uống này mỗi tháng.
3. Uống quá nhiều rượu
Khi nhắc tới đồ uống có hại cho gan, nhiều người nghĩ ngay tới rượu bia (Ảnh minh họa).
Đây có thể không phải là một điều bất ngờ trong danh sách này, vì tác động của rượu đối với gan đã được biết đến từ lâu. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, ngưỡng tiêu thụ cồn an toàn là không quá 2 ly/ngày với nam giới và không quá 1 ly/ngày với nữ giới. Một ly ở đây tương đương với 350ml bia, 150ml rượu vang hoặc 45ml rượu mạnh.
Theo PGS Tapper, việc giảm lượng rượu tiêu thụ có thể cải thiện phần nào sức khỏe gan. Ông còn chia sẻ thêm: "Sau nhiều năm làm việc, chúng tôi đã ghi nhận hàng chục câu chuyện về những người từng nghĩ rằng họ sẽ chết vì suy gan do rượu. Thế nhưng, chỉ trong vài tháng ngừng uống rượu, gan của họ đã hồi phục đến mức không ai có thể biết rằng họ đã từng bị suy gan chỉ vài tháng trước".
4. Ăn quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn
Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan (Ảnh minh họa).
Nghiên cứu chỉ ra rằng thực phẩm chế biến sẵn như đồ ăn nhanh, thực phẩm đông lạnh và các món ăn vặt đóng gói, cũng có thể gây hại cho gan. Những thực phẩm này thường chứa nhiều đường bổ sung và chất béo không lành mạnh.
Một nghiên cứu được công bố trên The American Journal of Clinical Nutrition cho thấy, những người tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn có nguy cơ cao mắc bệnh gan, bao gồm xơ gan và xơ vữa động mạch.
"Hiện nay, chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải với nhiều trái cây, rau củ, protein nạc và ngũ cốc nguyên hạt, là chế độ ăn được khuyến nghị nhiều nhất để bảo vệ sức khỏe gan cũng như tim mạch" , tiến sĩ Hamilton cho biết.
5. Không kiểm soát các bệnh nền
Không kiểm soát đường huyết có thể khiến gan bị tổn thương (Ảnh minh họa).
Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, việc kiểm soát mức đường huyết là rất quan trọng. Bởi lẽ bệnh tiểu đường và các bệnh gan có mối liên hệ chặt chẽ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khi mức đường huyết cao trong một thời gian dài có thể gây hại cho các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả gan. CDC ước tính, có tới 70% người mắc bệnh tiểu đường loại 2 cũng bị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Ngoài kiểm soát đường huyết, kiểm soát mức cholesterol và sử dụng thuốc giảm cholesterol (nếu có chỉ định) cũng rất quan trọng để phòng ngừa bệnh về gan.
6. Hút thuốc lá
Không chỉ hại phổi, hút thuốc lá còn rất hại gan (Ảnh minh họa).
Không chỉ phổi mà thói quen hút thuốc lá cũng có thể gây hại cho gan, đặc biệt nếu bạn đã mắc bệnh gan.
Thuốc lá chứa hơn 4.000 hóa chất độc hại và những chất này có thể làm tổn thương các tế bào gan, dẫn đến xơ gan, theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Gastroenterology & Hepatology .
Hút thuốc còn làm tăng viêm, điều này có thể gây tổn thương các tế bào gan và tăng nguy cơ ung thư gan. Ngay cả khi bạn đã bỏ thuốc, nguy cơ mắc ung thư gan của bạn vẫn cao hơn so với những người chưa bao giờ hút thuốc, theo thông tin từ Hiệp hội Ung thư Mỹ .
7. Tự ý dùng thực phẩm chức năng
Tự ý dùng thực phẩm chức năng có thể gây hại cho gan (Ảnh minh họa).
Trên mạng xã hội có nhiều quảng cáo về các loại thực phẩm chức năng có tác dụng "thải độc gan, chữa khỏi bệnh gan". Việc tự ý mua và sử dụng loại sản phẩm này tiềm ẩn nhiều mối nguy hại cho gan thế nhưng nhiều người không hề hay biết.
"Gan có cơ chế tự làm sạch", tiến sĩ Lisa Ganjhu, chuyên gia tiêu hóa tại Trung tâm Y tế Langone, Đại học New York (Mỹ), cho hay. Theo nữ tiến sĩ, việc dùng các thực phẩm chức năng được quảng cáo là có tác dụng "làm sạch gan" có thể gây hại cho gan. Tiến sĩ Ganjhu đặc biệt nhấn mạnh tới thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ nghệ và trà xanh.
Trên thực tế, một nghiên cứu được công bố vào năm 2024 trên tạp chí JAMA Network Open cho thấy nghệ và trà xanh là hai loại thực phẩm chức năng có thể gây nhiễm độc gan phổ biến nhất. "Việc dùng quá nhiều các sản phẩm này có thể gây độc cho cơ thể", tiến sĩ Ganjhu nói.
Điều quan trọng cần lưu ý là các thực phẩm chức năng cũng có thể tương tác với các loại thuốc khác mà bạn đang sử dụng. Điều này có thể gây tổn thương cho gan vì "mọi loại thuốc hay thực phẩm chức năng đều được đào thải tại gan", tiến sĩ Ganjhu cho hay. Do đó, theo nữ tiến sĩ, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc không kê đơn và cả các thực phẩm chức năng, hãy xin tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.
Nguồn: AARP
