Thuốc lá thế hệ mới với vẻ ngoài thời thượng, mùi hương ngọt ngào và những chiến dịch quảng bá tinh vi đang len lỏi vào đời sống, đặc biệt là thế hệ Gen Z. Đằng sau lớp vỏ an toàn và hiện đại ấy là nguy cơ nghiện nicotine,
Chương trình quy tụ các chuyên gia đầu ngành: TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) và ThS.BS Nguyễn Thị An, Giám đốc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam. (Ảnh: Như Loan)
Nếu như trước đây, thuốc lá truyền thống gắn với hình ảnh nghiện ngập, cũ kỹ, thì nay, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng lại được quảng bá như biểu tượng của sự sành điệu, cá tính. Với thế hệ Gen Z – những người lớn lên trong kỷ nguyên mạng xã hội – các sản phẩm này nhanh chóng trở thành một “trò chơi khói” mang dáng dấp công nghệ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ học sinh, sinh viên Việt Nam từng thử thuốc lá điện tử đang tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm 13-17 tuổi. Phần lớn bị thu hút bởi thiết kế bắt mắt, hương vị trái cây, cảm giác “cool ngầu”, và những lời quảng cáo sai lệch như “không gây nghiện” hay “ít độc hại”.
Tại tọa đàm, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên chia sẻ: “Điều đáng lo là nhiều em không ý thức được rằng chỉ một hơi thuốc lá điện tử cũng có thể chứa lượng nicotine cao gấp nhiều lần thuốc lá thông thường. Nicotine tác động trực tiếp lên não bộ, gây nghiện, làm thay đổi hành vi, cảm xúc và khả năng kiểm soát bản thân”.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên tại toạ đàm. (Ảnh: Như Loan)
Ông nhấn mạnh, Trung tâm Chống độc đã tiếp nhận không ít trường hợp ngộ độc nicotine cấp tính do sử dụng thuốc lá điện tử, đặc biệt ở lứa tuổi học sinh, sinh viên. “Không chỉ là vấn đề sức khỏe thể chất, nicotine còn ảnh hưởng đến sự phát triển thần kinh, khiến người trẻ dễ rơi vào rối loạn lo âu, trầm cảm và suy giảm trí nhớ”, TS Nguyên cảnh báo.
Ở góc độ truyền thông sức khỏe, ThS.BS Nguyễn Thị An cho rằng một trong những nguyên nhân khiến thuốc lá thế hệ mới lan nhanh là chiến lược tiếp thị ngầm tinh vi trên mạng xã hội. “Các hãng sản xuất đã biến sản phẩm có hại thành một món phụ kiện ‘phong cách’. Họ tận dụng người ảnh hưởng, xây dựng hình ảnh ‘hút thuốc là thời thượng’, biến những làn khói thành xu hướng của giới trẻ”, bà An nói.
ThS.BS Nguyễn Thị An tại toạ đàm. (Ảnh: Như Loan)
Bà An chỉ ra rằng, trong khi các clip hút thuốc lá điện tử tràn ngập TikTok, Instagram, thì các chiến dịch tuyên truyền chống thuốc lá lại đang “tụt hậu” về cách thể hiện, chưa nói được thứ ngôn ngữ mà Gen Z quan tâm. “Chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận – nói về sức khỏe bằng câu chuyện gần gũi, cảm xúc và sáng tạo, thay vì chỉ hô khẩu hiệu”.
Bên cạnh đó, việc buôn bán thuốc lá điện tử tràn lan trên mạng khiến công tác quản lý và bảo vệ thanh thiếu niên trở nên khó khăn hơn. Chỉ cần vài cú nhấp chuột, một học sinh có thể dễ dàng đặt mua thiết bị hút hoặc dung dịch chứa nicotine mà không hề có bất kỳ kiểm soát độ tuổi nào.
Tọa đàm cũng tập trung phân tích ba nhóm vấn đề lớn: Nhận diện thực trạng, nhận diện thủ đoạn, nhận diện trách nhiệm.
Các chuyên gia thống nhất rằng để ngăn chặn “làn sóng khói” đang cuốn Gen Z, cần đồng bộ giữa quản lý, giáo dục và truyền thông. Luật pháp phải siết chặt hơn với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc lá điện tử; nhà trường và phụ huynh phải trở thành “vòng bảo vệ” đầu tiên, trong khi giới truyền thông cần đóng vai trò định hướng nhận thức bằng nội dung sáng tạo, gần gũi.
“Không ai có thể bảo vệ Gen Z tốt hơn chính họ – khi họ hiểu rõ sự thật về nicotine, khi họ biết nói ‘không’ với thứ đang hủy hoại mình từ bên trong”, ThS An nói.
Các chuyên gia chia sẻ tại toạ đàm. (Ảnh: Như Loan)
Tọa đàm khép lại bằng lời kêu gọi hành động: Mỗi người lớn – từ bác sĩ, thầy cô, phụ huynh đến nhà báo, người làm truyền thông đều có trách nhiệm bảo vệ thế hệ trẻ trước sự tấn công ngày càng tinh vi của thuốc lá thế hệ mới.
Thông qua diễn đàn này, ban tổ chức mong muốn khơi dậy tinh thần chung tay: Gen Z cần được bảo vệ, nhưng quan trọng hơn, họ cần được trao quyền để tự bảo vệ mình.
Bởi giữa thời đại công nghệ, nơi mọi xu hướng có thể lan nhanh chỉ sau một cú “share”, điều cần nhất là một lá chắn được dựng lên từ hiểu biết, tỉnh táo và sự đồng hành của cả cộng đồng.
