Việt Nam đang nằm trong nhóm các quốc gia có mức độ sẵn sàng cao về tự chăm sóc sức khỏe, theo kết quả nghiên cứu vừa được Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế công bố ngày 15/12 tại Hà Nội.
Nghiên cứu được triển khai từ tháng 6 đến tháng 12/2025, sử dụng Khung Chỉ số Mức độ Sẵn sàng tự chăm sóc sức khỏe của Liên đoàn Chăm sóc Sức khỏe Toàn cầu – bộ công cụ áp dụng tại 20 quốc gia. Việt Nam đạt 3,04 điểm trên thang 4, xếp thứ 4/10 quốc gia được so sánh, sau Singapore, Australia và Đức.
Kết quả cho thấy hệ thống y tế Việt Nam nhìn chung ủng hộ mạnh mẽ tự chăm sóc sức khỏe. Điểm số về sự ủng hộ của các bên liên quan đạt 2,79, trong đó niềm tin của nhân viên y tế ở mức khá cao. Hơn 73% cán bộ y tế cho biết thường xuyên tư vấn người bệnh tự chăm sóc trong kế hoạch điều trị.
Kết quả đánh giá mức độ sẵn sàng tự chăm sóc sức khoẻ tại Việt Nam.
Tuy nhiên, niềm tin của người dân lại là mắt xích yếu nhất. Chỉ số phản ánh sự tin tưởng và ủng hộ của người dân chỉ đạt 2,38 điểm. Dù sẵn sàng tự điều trị các bệnh nhẹ như ho, cảm cúm bằng thuốc không kê đơn hay chủ động rèn luyện sức khỏe, nhiều người vẫn thiếu cơ sở để tin tưởng vào thông tin và cách thực hành tự chăm sóc an toàn.
Ở góc độ hoạch định chính sách, dù Việt Nam chưa có chiến lược quốc gia riêng về tự chăm sóc sức khỏe, phần lớn nội dung đã được lồng ghép trong các nghị quyết, chiến lược và chương trình y tế lớn. Gần 95% cán bộ y tế được khảo sát cho rằng các nhà quản lý đã hiểu rõ khái niệm và vai trò của tự chăm sóc sức khỏe.
Nhóm chỉ số về trao quyền cho bệnh nhân và người tiêu dùng đạt 3,06 điểm, cao hơn phần lớn các quốc gia trong báo cáo năm 2022. Người dân ngày càng chủ động theo dõi sức khỏe, thể hiện qua điểm số cao của khả năng tự xét nghiệm và hiểu biết sức khỏe.
Tuy vậy, khả năng tiếp cận dữ liệu sức khỏe cá nhân và các công cụ số hỗ trợ tự chăm sóc vẫn ở mức trung bình. Hồ sơ sức khỏe điện tử, nền tảng tư vấn chính thống hay ứng dụng quản lý bệnh mạn tính chưa thực sự phổ biến, khiến người dân dễ tìm đến mạng xã hội để tra cứu thông tin y tế thiếu kiểm chứng.
Chính sách y tế liên quan đến tự chăm sóc sức khỏe đạt 3,05 điểm, phản ánh sự hiện diện rõ ràng của nội dung này trong các văn bản lớn như Nghị quyết 20-NQ/TW hay Chương trình Sức khỏe Việt Nam. Hoạt động truyền thông, giáo dục về lối sống lành mạnh và sử dụng thuốc không kê đơn an toàn được đánh giá khá tốt.
Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra khoảng trống về đào tạo kỹ năng tư vấn cho cán bộ y tế tuyến cơ sở, cũng như vai trò của dược sĩ cộng đồng trong hướng dẫn người dân tự điều trị bệnh nhẹ và quản lý bệnh mạn tính. Gần một nửa người tiêu dùng cho biết họ vẫn cần thêm kiến thức để tự chăm sóc sức khỏe đúng cách.
Môi trường pháp lý là nhóm chỉ số có điểm cao nhất, đạt 3,26. Sản phẩm tự chăm sóc sức khỏe hiện được phân phối rộng rãi qua nhiều kênh, kể cả trực tuyến. Quy trình phê duyệt và quản lý sản phẩm tương đối đầy đủ, phù hợp thông lệ quốc tế.
Dù vậy, sự thuận tiện này đi kèm rủi ro về chất lượng sản phẩm trên các nền tảng bán hàng online và mạng xã hội. Người dân vẫn gặp khó khăn khi tra cứu thông tin chính thống về nguồn gốc, đăng ký sản phẩm, trong khi quy định quảng cáo chặt chẽ khiến chỉ số về quảng cáo và giá có điểm thấp nhất.
Bà Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế.
Theo nhóm nghiên cứu, Việt Nam đang có nền tảng thuận lợi để thúc đẩy tự chăm sóc sức khỏe, nhưng cần tập trung hơn vào nâng cao nhận thức người dân, tăng năng lực tư vấn của nhân viên y tế và mở rộng các kênh thông tin chính thống dễ tiếp cận.
Các ưu tiên được đề xuất gồm đẩy mạnh truyền thông về tự chăm sóc sức khỏe, sớm triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử tích hợp VNeID, áp dụng nhãn điện tử cho thuốc không kê đơn và thí điểm các mô hình tự chăm sóc tại cộng đồng, làm cơ sở xây dựng chiến lược quốc gia trong thời gian tới.
Bà Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế nhận định đây là thời điểm phù hợp để định hình các mô hình và định hướng quốc gia, nhằm giúp người dân chủ động hơn và an toàn hơn trong hành trình chăm sóc sức khỏe của chính mình.
